Gaspar Noé’nin en dikkat çeken filmlerinden biri olan Irréversible’i (Dönüş Yok) baştan sona kronolojik sırasıyla izlersek Irréversible’den geriye ne kalır? 2002 yapımı olan filmin başat özelliği, kronolojik olmayan bir montajla sunulmasında yatmakta. Bu yıl yirmi beşincisi gerçekleşen L’Étrange Festival’de (Paris) prömiyerini yapan Irréversible – Inversion Intégrale (2019), izleyicisinin karşısına montajsız yüzünü göstererek çıktı.
Forum des Images’da İntikam Dolu Bir Anlatı
İlk kez Venedik Film Festivali’nde gösterildikten sonra, oyuncu kadrosu ve yönetmen Noé’nin de katılımıyla Forum des Images’da Noé severlerin karşısında yerini aldı. Film, zamanında aşırı şiddet içermesi nedeniyle basın tarafından ağır eleştirilere maruz kalsa da bugün sinemaseverlerin gözünde bir kült olarak görülüyor.
Sadece yansıttığı hikâye değil aynı zamanda sanatsal dokunuşuyla bu film yönetmenin içtenlikle yaptığı öznel filmlerinden biri. Onun bugünkü yeniden çevrimi (kronolojik sırayla) aslında montajlı olan versiyonunu da izleyenler için bir nevi yeniden keşif. Film bu versiyonuyla diğerine oranla daha klasik bir yapı sunuyor. Ancak bu yeni versiyonla oyuncuların canlandırmış olduğu karakterlerle çok daha rahat bağ kurabiliyorsunuz. Hikâyenin baştan sona neden bu denli intikam ve şiddet dolu olduğunu daha rahat analiz edip sorgulayabiliyorsunuz. Aslında bu da filme yeni bir boyut kazandırıyor. Bu yeni versiyonda Irréversible’de daha önce orijinal versiyonda dikkat etmediğiniz detayları görebilirsiniz.
Filmin Duygusal Yanını Güçlendiren Versiyon
Oldukça feminist bir film olarak da görülen Irréversible, ilk vizyona girdiği günden bugüne toplumda kadın ve erkek ilişkilerinin karanlık tarafına dair ışık tuttu. Aslında bu filmde Noé bir anlamda bir insanın canavar yanını gösterip onun şiddetinin en üst seviyesine kadar resmetti. Filmin ilk versiyonunun çıktığı 2000’li yıllar için kadının yerinin bugüne göre biraz daha farklı bir yerde olduğunu söyleyebiliriz. Bugün Irréversible’in bu yeni versiyonunu izlerken bir noktada aradan geçen yıllara oranla filmi hem bugün hem de 2000’lerdeki haliyle karşılaştırma imkânınız oluyor.
Filmin bu versiyonunu izlerken sanatsal açıdan yeni bir bakış açısı beklemek ya da hangi versiyonun daha iyi olduğunu sorgulamak yanlış olacaktır çünkü bu versiyon daha çok orijinal versiyonun bir tercümesi gibi; daha önce izlediğiniz filmi tekrar düz yoldan izlemek şeklinde değerlendirebilirsiniz.
Her Şeyiyle Çıplak Bir Versiyon
Gaspar Noé’nin bu versiyonu yapmasındaki en destekleyici düşünce izleyicisinin her şeyi daha açık, araya herhangi bir şey girmeden anlamasını sağlamak, çünkü yönetmene göre ilk filmi izleyenler tam anlamıyla bir bütünsellik yakalamakta güçlük çekiyordu. Bu yeni kronolojik versiyonda ise orijinal versiyona göre hiçbir diyalog kesilmedi, her şey olduğu gibi düz bir zaman dilimine yerleştirildi.
Irréversible, bugün var olan hikayesiyle “içinde bulunduğumuz” güne göre değerlendirip yorum yapma açısından büyük önem taşıyor. Filmi izlerken “yeni bir film” izliyorum muamelesi yapmaktansa sanki okuduğunuz bir kitap üzerine bir makale okuyormuş gibi değerlendirmek gerekir. Bu versiyonu izlemeden önce filmin montajlı, orijinal versiyonunu izleyip izlememek tamamen sizin tercihinizde, ne var ki aynı cehennemi birden fazla yaşamak ağır gelebilir.
Bu yeni versiyonda belki kaçırılan ya da daha önce anlam verilemeyen bazı noktalar iyileştirilebilir. Irréversible’i türünün diğer “akronolojik montajlı” filmlerinden ayrı bir noktada olduğunu düşününce filmin bu yeni versiyonunun yapılmasının hiç de “gereksiz” olmadığını fark edeceksiniz.
