Bir kapanın altına tünemiş anın kendisinde belli uzamlar yaratmak için onun geçişiyle oynarız. Anlatı içinde kompozisyona bağımlı olan karakterleri, mekânları ve temel anlatı üzerine kurulan üst hikâyeleri aşağıya ya da yukarıya doğru kaydırırız. Bu da görsel kompozisyona bakan kişide, derinlemesine veyahut yüzeysel yansımalar meydana getirir. Servant’ın üçüncü sezon jeneriği şu an bulunduğumuz dördüncü bölüm dolayısıyla sezon boyunca neler olacağına dair kimi göndermelerini bu yolla inşa etmiş gözüküyor. Jeneriğin dikey formatı kişilerin hareketsiz doğaları gereği ve hızlı kamera hareketiyle onu detaylandırmamıza izin vermez. Ancak Ring (Yüzük) adlı bölümle beraber anlatıya katılan diğer karakterleri jeneriğin içinde seçmek mümkün. Bu durumun en zihin bulandırıcı kısmı ise sezon başından beri bizimle birlikte olan bu jenerikte saklı olan birçok ihtimalin artık su yüzünden bize selam etmesi oluyor.
Jeneriğin anlatıyla ilişkilendirilmiş olan bu mesajında bu zamana kadar Turner’ların yakınında gördüğümüzden çok daha fazla yeni karaktere yer var. Jeneriğin sezondaki anlatıyla bağlantısı olup olmadığı en azından üçüncü ve dördüncü bölüme kadar koca bir soru işaretiyken şu an vardığımız noktada Leanne Grayson’ın (Nell Tiger Free) Jericho ile bağlantısına ilişkin birçok olasılık üretilebilir. Buna ek olarak jeneriğin iskeleti sayesinde tanık oluyoruz ki içerisi, dışarı ile bütünleşmiş. Her ne kadar Turner’ların evine dışarıdan giriyor gibi gözüksek de içeriye girmemiz için kapı aralandığında kendimizi yine dışarıda buluyoruz. Bu durum da içerisinin tahmin edildiği gibi güvenli bir yapıdan yoksun oluşuna işaret ediyor. Ring adlı bölümde klasik güvenlik anlayışına göre alınmış olan önlemler bu açıdan doğal olarak sırıtıyor.
Sessizlikte Yaşayanlar Ötekilerin Saflığına Kadeh Kaldırırken
Kendi yansımamız bir nevi kendi cennetimizin kapılarını aralayan geçici bir düşken bu bölümde Leanne’in kendi yansımasıyla ulaşmak istediği cenneti arasında ikilemde kalıyoruz. Bir yandan ayna üzerinde kendi huzmesinden çekinirken diğer yandan gerçekten kim olduğuna dair de acılar içinde. Onun bu konudaki tek tesellisi tam ardında duran Dorothy Turner (Lauren Ambrose) iken asıl cennetin anahtarlarının gerçekten de kimde olduğu büyük bir sır olarak kalıyor. İlk iki sezon boyunca Turner’ların evi görüp görebileceğimiz en güvenilir mekân sayılırken sezonlar boyunca bu evin içinde kalmak bir nevi evi bedenlerle kirletmeye benziyor. Öyle ki önceki bölümün yağmurları tüm acıları silip atmak için yeterince güçlü değil. Dışarıdakiler evlerini ararken, herkesin bunu bilmesini istiyorlar çünkü evin içinde yaşayanların acılarından yapılma yağmurlardan besleniyorlar. Bu anlamda son iki bölümdür dışarıdakilerle içeridekilerin oldukça uyumlu uyuşmazlığına tanık oluyoruz. Bir noktada Leanne, tüm Turner evini temsil ediyorsa o halde dışarıdakilerin eve gelmekte olduğunu tüm dünya biliyor demektir.
Bu bölümde bir başka sabaha uyanıyoruz, gündüzün tüm koruyuculuğu üzerimizde. Bölüm açılır açılmaz beşik parmaklıklarını andıran her şey birer birer ayak parmaklarımızın önüne dökülüyor. Bunlardan ilki Leanne’in çatı katına çıkan merdivenleri, diğeri yine Leanne’in dışarıdakilerle bölüm boyunca ilk kez göz göze geldiği an olan iç pencerenin alüminyum panjuru, hemen onu takip eden sekansta ise gözümüze aynanın önündeki tutunma direği çarpıyor. Evin içi dışarıdakilerden korunmaktan ziyade içeridekilerin kendi kendilerini koruduklarını sanmaları için tasarlanmışa benziyor. Öte yandan bölüm boyunca evin içini ziyaret edenleri düşününce dışarıdakilerden korunma eyleminin ikinci plana atılmış olması bariz bir şekilde kendini gösteriyor. Evdeki her birey kendi kendilerini bırakıp gitmeye zorlayan konumda, kendileri dışında herkesi düşman ilan etmek ise bu serbest bırakışın ilk ve temel kuralı.
Kendi Evinde Misafir Olmak
Güvenlik kavramıyla kurulmak istenilen yakın ilişkiler performatif bir eylem zincirini doğuruyor. Bu zincirin ise ete, kana bürünen bir yaratıcısı var. Bu bölümde karşımıza ilk kez çıkan bir Güvenlik Sistem Kurucusu (Alexander Gemignani), Turner’ların evinde alternatif parmaklıklar yaratmak için özenle seçilmiş bir karakter. Güvenlik anlayışının sadece biçimsel yanının temsili olan bu karakter, temsillerin yerini değiştirmekte adeta uzman. Bir yandan evin içine inşa etmeye başladığı güvenlik sistemleri diğer yandan Leanne’e tacize varan davranışlarda bulunmasıyla anlamlar arası bir oyunun yöneticisi görevinde. Bu şekilde başından beri kaybedilen bir savaşın içinde görünmez yalanlarla tüm evin etrafını bantlamak kesinlikle zor değil.
Ancak tüm önlemlere rağmen evin kapıları neden kolayca açılabilen bir güvenlik açığı olarak soru işareti oluşturuyor? Bu durum bir noktada Leanne’in evdeki varlığının gizemine de işaret eden cinsten. Yine de kendine güvenini elinden bırakmayan Leanne, savaşını vermeye devam ediyor. Derisinin altında, teninin üzerine çektiği kıyafetlerin ardına saklanıp avazı çıktığı kadar çığlıklar atıyor. Herkes bunu görse de kimse bunun gerçek anlamda farkına varmıyor. Bu noktada görmekle ayırt etmenin farkı ortaya çıkıyor. Servant’ın her bölümü hemen hemen bu farkı ön plana çıkartmak için oluşturulmuş bir yapboz oyunu.
Kemirilmiş Düğüme Takılan Kırık Diş Parçaları
Nesnelerin aidiyet ölçümünde kendini etrafa sezgisel olarak yansıtmada ölçüt olarak kullandığı aracı insan bedeni olunca ortaya çıkan manzara, nesnenin kendine özel yerleşimini buluncaya değin derin bir arayışa geçip akıyor. Bu bölümün nadide nesnesi yüzük olurken onun mekânsal yanılsaması bölüme aksiyonunu veren en temel ölçüt oluyor. Çağrıştırdığı aidiyetlik durumu elimizdeki parçaları birleştirmek için dışsal öğeler kullanırken diğer yandan ise güncel olan mekâna da yeni giysiler giydiriyor. Bu eylemleri gerçekleştiren en önemli karakterler Tobe (Tony Revolori) ve onun kız arkadaşı (Nadia Alexander). Turner’ların evine adımlarını atar atmaz geri dönülemez bir yol çizen bu ikili Güvenlik Sistem Kurucusu’ndan sonra bölüme aksiyon katan önemli bir ikili.
The Devil’s Harmony (2019) adlı filmi ile tanınan Dylan Holmes Williams bölümün yönetmen koltuğunda otururken senaryo yazımında ise Laura Marks yer alıyor. Kameranın dili Leanne’i bir türlü özgür bırakmazken evdeki yabancıların varlığı ise ona sihrin varlığını hatırlatıyor. Bu sihir yüzük nesnesi ile bağlantılı ve ilginç bir şekilde Leanne’ın özgürlük kanatlarının sırtından çıkmasına izin veriyor. Bölüme biçim olarak dokunuşlar yapan bu nesne aynı zamanda kamera dilini de yönlendirmesiyle dikkat çekiyor. Nitekim sezonun başlangıcından beri evin her bir yanının ayrıntılarına teker teker vakıf oluyoruz. Artık karakter aktarımından ziyade evin bütünüyle bir karakter aktarımına dönüşmesi, tasarımın kendi olanaklarını genişletiyor. Yüzük nesnesinin mekânsal dolaşımı ise kameranın dikkatini takip etme noktasında yapısal olarak bir çekim noktası oluşturuyor.
Popüler Canavar
Geleceğe direnmekle geçmişi reddedecek kadar ona savaş açmak, zamansızlığın kapısını çalıyor. Leanne her durumda zihninde yaratılmış olan gerçekliğin fişini çekemiyor. Onun kabloları tüm bölümler boyunca yeni karakterlerin ayaklarına dolanırken hayatta kalmak ile kalmamak arasında hiçbir şekilde el sıkışılamıyor. Karakterlerden birinin dahi evin gölgesinde sıkışıp kalması görsel ve yazınsal düzlemi her açıdan zorlamasına rağmen izleyici olarak bir döngüde takılıp kalmamamızı sağlayan nesneler bir bakıma gerçeklikle bağ kurabilmemiz için en canlı unsur. Bu unsurların tamamı kamera dilinde yer yer mizahi yer yer ise trajik bir dokunuş oluşturuyor. Dylan Holmes Williams yönetmenliğinde gerçekleşen Ring, özellikle yeni karakterlerin eve girişinde ve evdekilerle buluşma esnasında, tüm dilsel mesafe kurallarına uyarak biçimlendirmiş olduğu kamera kullanımı sayesinde olay örgüsünde “yabancılaşma” etkisini hissedilebilir şekilde veriyor.
Kameranın karakterlerin dolayındaki bu çok yakın gibi gözüken ancak dikey olarak yansıtılan bakış açıları izleyicinin ayaklarını yere değdiren bir yerçekimine sahip. Ölümsüzlük sembolü olarak kabul gören yılan yüzük (snake ring modeli), Leanne’in parmağında yerini alır almaz ona bir dinamizm katıyor. Bir ayin yaparcasına takip ettiği dans hareketleriyle adeta yüzük tarafından ele geçirilmiş olmanın rehavetini yaşıyor. Sonu olmayan her şeyin sembolü olan bu yüzükle beraber Leanne’deki değişim de kendini yavaş yavaş gösterir nitelikte. Güçsüz bir beden aracılığıyla kendisine hiç bilinmedik açıdan ulaşan bu yüzük, onun kişisel zaferinin bir dışavurumu olarak bölümü taçlandırıyor.
Diğer yandan “yeni doğum”un da simgesi olan bu aksesuar, Leanne’in penceresinin altında toplanan gençler de denkleme dahil edildiğinde tam anlamıyla oluşmaya başlayan bir külte işaret ediyor. Dylan Holmes Williams’ın özellikle son sekansta kamerayı Leanne’i voyeur pozisyonda izleyecek şekilde kullanması ve onunla arasına mesafe koyması da Leanne’in üzerindeki görünmez itici gücün bir dışavurumu. Bu şekilde daha önce var olan kültü oluşturan bedenler yer değiştirmiş olsa da, ocağı alevlendiren ilk kıvılcımı iyice körüklemek adına Leanne’in yolunu gözlüyorlar.
İlgili okumalar (yeni sayfada açılır):
SERVANT ilk sezon incelemesi (Burcu Meltem Tohum)
