Kaçıp gideni düşleyen, onu yakalamaktan vazgeçen ancak yine de aklından çıkaramayan, aslında onunla tamamen bütünleşmiş olanın kör gözlerinin gecenin zifiri karanlığından herhangi bir korkusu yok. Onu korkutan, görmeyen gözlerine rağmen aydınlığın yakıcı ışıltısı. Leanne’in (Nell Tiger Free) en başından beri inşa etmiş olduğu cehennem ev de böylelikle kör birinin avuçlarından, parmak aralarından kayıp gidecek herhangi bir parıltıdan bu şekilde kendini koruyor. Bölümün açılış sahnesinde, bir yandan dua ederken pencerenin ardından dışarıyı belli belirsiz bir tedirginlikle izleyen Sean’ı (Toby Kebbell) görüyoruz. Bir nevi cehennemin delik deşik edilmiş çeperlerinden dışarıyı gözetliyor. Yıkıcı olan bu atmosferin aynı zamanda alaycı bir zemine de sahip olduğunu söyleyebiliriz. Üçüncü sezon itibariyle tamamen yıkıcı bir pozisyon alan Servant, bir önceki sezonda daha önceden yıkılmış olanı nasıl güzelce tekrar inşa edip tamir etmeye çalışıyorsa bu sezonda daha büyük bir gayretle ikinci kez iyileşmiş olanı başlangıçta olduğundan daha da hasta edip öldürmeye çalışıyor. Görsel olarak şiddetin dozunu kaçırmıyor ancak şiddete olan eğilimiyle atmosferin tam ortasına teslim ettiği tedirginlik yaratan dinamiklerinde sınırı aşıyor.
Gücün Gereksizliği Maskenin Gösterişi
Önceleri dışarının tekinsiz yanı evin içine tıkılmış, kusurlu olduğunu düşünen bir ruhun tüm gücünü emerken Fish (Balık) adlı bölümle birlikte kuklanın artık kimin elinde olduğu su yüzüne çıkıyor. İlk Hristiyanlar tarafından gizli bir sembol olarak kullanılan balık (Grekçe ἰχθῦς, Ichthus), güce ve yeniden doğuşa işaret eder. Bu beş harfli sözcüğün her harfini sırayla ele aldığımızda ortaya ilginç bir tesadüf çıkıyor: I yani Iota, İsa’nın (Iesous) adının ilk harfidir. X yani Chi ise Mesih’in (Christos) adının ilk harfidir. Θ yani Theta, Tanrı’nın (Theos) adının ilk harfidir. Y yani Upsilon, Oğul (Yios) sözcüğünün ilk harfidir. Σ yani Sigma ise Kurtarıcı’nın (Soter) ilk harfidir (kaynak: Wesleyan Arminian). Bu bağlamda baktığımızda bölüme adını veren Fish / Balık (ἰχθῦς) anlamsal olarak Servant’ın içinde bulunduğu durumun kompozisyonuna dair ipuçları vermekle kalmıyor, doğrudan cevapları masaya yatırıyor.
Dolayısıyla bu bölümü yukarıdaki kaynakta da belirtildiği üzere İsa, Mesih, Tanrı, Oğul, Kurtarıcı şeklinde temellendirmek mümkün. Erken Hristiyanlığın ilk sembollerinden biri olan balık metaforunun sezonun kritik bir bölümü olan altıncı bölümünde karşımıza çıkması bizi şaşırtmıyor. Öte yandan Servant serisi başlı başına semboller, imgeler metaforlar ile bezenmiş olduğundan bu tip dinler tarihi göndermelerinin yansıması oldukça beklenilesi bir durum. Bu bağlamda sıkı bir Servant takipçisinin serinin kompozisyonunu kavrayabilmek için ilk bakması gereken yerin bölüm adları olduğunu söyleyebiliriz. Temelde soru işaretleri senaryonun içine yedirilmişken bölüm adları ve yer yer bölümler boyunca mekân tasarımları bağlamında yerleştirilen imgeler de esasında izleyiciye sorular kadar cevaplarını da verir nitelikte.
Hem Alfa’yım Hem de Omega
Bir önceki bölüm olan Tiger’da Leanne’in saldırıya uğramasıyla gücünün yitirilişine dair belli olasılıklar ortaya saçılmıştı. Fish adlı bölüm tüm bu olasılıkları yıkarken daha önce görünmemiş olan boşluklarla ikili bir kompozisyon yaratıyor. Böylelikle elimizdeki durumu montaj harikasıyla iki şekilde değerlendirme şansına erişebiliyoruz. Sembolün kendisine tekrar dönecek olursak balığı görsel olarak Yunan alfabesindeki Alfa ve Omega’ya benzetebiliriz. Bunu Revelation (Vahiy) 1:8 kısmında geçen “Var olan, var olmuş ve gelecek olan, Her Şeye Gücü Yeten Rab Tanrı, Alfa ve Omega Ben’im” (kaynak: incil.info) ifadesinden de çıkarabiliriz. Leanne’in özellikle yemek masasında Nancy’ye (Carmen M. Herlihy) takınmış olduğu tavır elimizdeki verileri fazlasıyla doğrular nitelikte. Luke 24:40-43 kısmında ise İsa Mesih’in balık yiyerek dirildiği yazar (kaynak: biblegateway).
İlk Hristiyanlar zulüm zamanlarında birbirlerini tanımlamak için balık sembolünü kullanırlardı. Hatta bu gelenek aralarına bir yabancı geldiğinde kullandıkları bir tekniğe dönüşmüştü. Bölümde Turner ailesine misafir olarak gelen Nancy’nin yabancı olduğunun da yine bu balık metaforu üzerinden vurgulanması çok değerli bir manevra, zira Nancy vejetaryendir ve balık yememektedir, dolayısıyla bütün ailenin yediği yemeği değil, farklı bir yemek yiyerek yabancı ve öteki niteliklerini ister istemez güçlendirir.
Birçok dilde etimolojik olarak “Yemek pişen yer” anlamını barındıran ev kavramına (dilimizde “ocak”, Fransızca’da “foyer” gibi) baktığımızda da Nancy yine bu evin bir parçası değildir, dışarıdan gelendir. Yemek masasında onun tam karşısına oturmuş olan Leanne de adeta bu geleneği takip ederek Nancy’i yemek boyunca baştan aşağı süzerek bakışlarıyla onu son derece rahatsız eder. Bu durum yine Nancy’nin “balık” geleneğine uygun hareket etmediğine, hem de bu geleneğe dair herhangi bir şey bilmediğine işaret eder. Sonuçta o bir yabancıdır ve hep de o şekilde damgalanarak kalacaktır.
İnsan Balıkçıları
Giderek çürümekte olan bodrum katı artık Turner’ların evinin dış güzelliğinin ötesinde bir noktada olduğunu gösteriyor. Leanne, parktaki evsizlerin bir kuvvet noktası oluşturmasıyla beraber bir nevi “kurtarıcı” görevini üstlenirken evin içten içe çürüyerek bir çöküşe hazırlanıyor olması Leanne’in mevcut gücünü sorgulatır, onun kendi gücünün ötesinde de bir güç olduğuna işaret eder nitelikte. Bu da Turner’ların evini bir nevi kötülük bahçesine çeviriyor. Bundandır ki sezonun başlangıcından beri dışarının gürültüsü içerinin sözde sakinliğinden daha güvenilir bir noktada. Eldeki tüm verilere rağmen Jericho’nun ne aracılığıyla bir bedene kavuştuğu halen bir muamma. Böylece evin kendisi psişik bir hal alırken evdeki karakterlerin her biri için manipülatif bir işlev de üstleniyor. Buna örnek olarak Sean ile Leanne’nin bodrum katındaki karşılaşmalarını verebiliriz. Çukurun içindeki birikinti ve çukurun giderek genişlemesinin nedenine dair henüz temellendirebileceğimiz bir bilgi yokken bölümlerdir karşımıza çıkan bu çukuru Sean’ın tahmini geçmişi ile şekillendirmek mümkün. Bu bölüm, teması gereği bizi Sean’ın vaftiz edildiği zamana ve mekâna yönlendiriyor.
Evin sureti bir anlamda her karakterin yapısına işlemiş olduğundan içeri giren yabancıların bu suret/lere karşı boyun eğip eğmeyeceği konusu hiçbir zaman net değil. Bu durumun tedirginlik kompozisyonunu leziz bir şekilde ekrana yansıtmış olan bölümün yönetmeni Kitty Green, Leanne ve Nancy karakterleri arasında sağlam görünümlü bir köprü kurmuş. Ziyaret kavramı her zaman büyük izler bırakan cinsten bir eylem yapısı oluştururken Servant evreninde giderek büyümekte olan kaotik atmosfere böylesine yırtıcı ve istikrarlı bir gerilim katmanı eklemek, dizide gerçekleşmesi beklenen depremin tarihini öne çekmiş gibi.
Bölümün senaryosunu yazan Amy Louise Johnson ise özellikle Leanne ile Dorothy (Lauren Ambrose) karakterleri arasındaki gözle görünür farklı tonları oldukça sağlam bir şekilde inşa etmiş. Leanne ve Dorothy önceki bölümlerde aksiyon anlamında dengeli bir noktadayken ve bu konuda rekabet tanımazken şimdi aralarındaki dengeleri alt üst edecek tonda bir değişim kendini gösteriyor. İsa Mesih’in özgün mesajının fazlaca süslenmiş, değişik bir şekilde giydirilmiş hali Turner’ların evinde her zaman üçüncü veya dördüncü ihtimallerin varlığına göz kırpıyor. Hikâyenin sonunda herkesin arınmış olması bekleniyorsa bunun dolaylı ya da doğrudan olup olmayacağı veyahut evin kendisinin buna hazırlanıp hazırlanmadığı düşüncesi sonsuz akıştaki apokaliptik yapıyı besliyor. Bu şekilde ölmüyoruz da dirilmiyoruz da, sadece bu iki eylemin gerçekleşme ihtimali üzerinden edindiğimiz yaşam enerjisini ehlileştirmeye çalışıyoruz.
İlgili okumalar (yeni sayfada açılır):
SERVANT ilk sezon incelemesi (Burcu Meltem Tohum)
SERVANT 2. Sezon: 10 Bölüm, 10 Yazı (Burcu Meltem Tohum)
SERVANT 3. Sezon: 10 Bölüm, 10 Yazı (Burcu Meltem Tohum)
